A dimensión asociativa da práctica deportiva
5. A dimensión asociativa da práctica deportiva
O deporte contemporáneo que xorde na Inglaterra aristocrática e universitaria da segunda metade do século XIX, non pode entenderse plenamente se non se toma en consideración a súa dimensión organizativa, especialmente a que se refire a os clubs deportivos que constitúen a forma simbólica máis paradigmática e tradicional da devandita dimensión. Pero como oportunamente sinalou recentemente Klaus Heinemann, un dos sociólogos europeos que mellor estudou nos últimos anos o fenómeno do asociacionismo deportivo en Europa, os clubs deportivos van tendo desde finais do século XX cada vez un menor peso relativo dentro das formas organizacionales que utilizan os practicantes para facer deporte (Heinemann, 1999: 19). Aínda que ben é certo que este feito non impide que tanto se se trata do deporte federado de carácter afeccionado coma se refírese ao deporte profesional e de alto nivel, o club deportivo continúe sendo en practicamente todos os deportes que contan coa correspondente federación deportiva, a forma organizacional dominante na maneira de atender e configurar as actividades nucleares de cada deporte.
Tendo en conta do papel central que continúa representando o asociacionismo no sistema deportivo actual, procederemos neste capítulo ao estudo das formas organizacionales que ten a poboación española de facer deporte e de relacionarse co sistema social que configura esta actividade. Tamén nos ocuparemos do seu grao de vinculación a clubs e outras asociacións deportivas, así como das motivacións que subxacen nas diversas maneiras de participar, ou de non facelo, en actividades asociativas.
5.1. Formas asociativas e non asociativas de facer deporte
Ao analizar as formas que van adoptando os hábitos deportivos das poboacións das sociedades avanzadas como a española na actual fase de posmodernidad, sinalamos en páxinas anteriores, ao analizar os resultados de pasadas enquisas, que son cada vez máis frecuentes as prácticas físico-deportivas que non necesitan do marco asociativo que acompañou de forma dominante ata fai dúas ou tres décadas aos deportes que contan cunha longa tradición, nalgúns casos case centenaria, de competición controlada polas correspondentes federacións deportivas. E é que tales prácticas deportivas tradicionais e federadas son dificilmente adaptables á práctica masiva dos deportes ou orientacións físicodeportivas que gozan de maior aceptación, polos millóns de persoas interesadas por estas prácticas deportivas. O que xustifica que en termos porcentuais sexan máis frecuentes as formas individualizadas ou grupales de facer deporte fóra de marcos asociativos formais, que as prácticas deportivas asociadas a clubs adscritos ás diferentes federacións.
É por iso polo que non deixou de aumentar nos últimos anos a proporción de practicantes que fan deporte pola súa conta, isto é, por iniciativa persoal utilizando recursos propios fóra de toda regulación asociativa. Na Táboa 24 preséntanse os termos empíricos desta tendencia, que continúa crecendo nos primeiros anos do século XXI.
Táboa 24. Forma de facer deporte, 2005-2000
| Como fai deporte | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Pola súa conta | 68 | 66 |
| Como actividade dun club, asociación, organización ou federación | 24 | 25 |
| Como actividade do centro de ensino ou de traballo no que está | 6 | 7 |
| Outra resposta | 2 | 2 |
| -3.094 | -1.890 |
Unha ampla maioría do 68% dos practicantes fai deporte pola súa conta, dúas unidades porcentuais máis que en 2000, e catro unidades porcentuais máis que en 1990, pois como xa tivemos ocasión de comprobar na análise desta enquisa de 2000, a correspondente porcentaxe dos practicantes pola súa conta en 1990 era o 64%. Un crecemento que se vai logrando a costa, principalmente, da diminución do deporte escolar, só o 6%, fronte ao 7% en 2000 e ao 11% en 1990. O deporte realizado como actividade dun club, asociación, organización ou federación conserva, á baixa e cun 24%, a presenza que tiña en 2000, o 25%, aínda que continúa sendo superior á que tiña en 1990, o 22%.
Convén lembrar unha vez máis que non todo o deporte practicado de forma asociativa é de natureza federativa, aínda que aínda boa parte dos que fan deporte en clubs ou outras asociacións tamén están federados. Así o puidemos constatar en pasadas enquisas e volve confirmarse na presente, aínda que tal como pódese observar nos resultados da Táboa 25, diminuíu lixeiramente o número dos que posúen licenza federativa con respecto á enquisa de 2000.
Táboa 25. Posesión de licenza federativa entre practicantes de deporte, 2005-2000
| Posúe licenza federativa | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Si | 17 | 20 |
| Non | 76 | 80 |
| Tívoa, pero agora xa non a ten | 7 | -- |
| -3.094 | -1.890 |
O 17% dos que fan deporte posúen licenza federativa co que son maioritarios, o 83%, os que fan deporte fose do control federativo -o 76% nunca a tivo e o 7% tívoa no pasado pero na actualidade xa non a ten. Con respecto aos resultados de 2000, representa unha diminución de tres unidades porcentuais, o que é un indicador máis da perda de influencia das federacións deportivas no amplo e diversificado sistema social que configuran as prácticas físico-deportivas de carácter recreativo ou competitivo na actualidade.
Aínda que existe unha asociación elevada entre a práctica deportiva nun marco asociativo e a posesión de licenza federativa, o feito de que sexa máis elevado o número dos primeiros, o 30% -24% en clubs e outras asociacións e o 6% nun centro escolar-, que o dos segundos, o 17%, explícase porque hai moitos practicantes, case a metade dos primeiros, que fan deporte nun marco asociativo tal como un servizo deportivo municipal ou un club ou ximnasio comercial privado, nos que se realizan actividades físicodeportivas que non esixen, necesariamente, posuír unha licenza federativa.
Trátase dunha característica que tal como viuse anteriormente ao estudar os deportes máis practicados, responde o feito de que hai deportes nos que resulta practicamente obrigatorio posuír unha licenza federativa para acceder á súa práctica, aínda que sexa recreativa, nas correspondentes instalacións ou ámbitos deportivos, como é o caso do golf, a caza e pesca ou as artes marciais, mentres que outras formas deportivas non requiren en absoluto dita licenza, como ocorre coa natación, o tenis ou os deportes de inverno cando se realizan con carácter recreativo. Esta diversidade na forma de acceder ás diferentes actividades deportivas é a que se atopa detrás dos desaxustes que observamos anteriormente na evolución dalgunhas delas, para as que non existe unha correspondencia entre o seu grao de popularidade de práctica, por unha banda, e a súa presenza federativa, por outro.
Na presente enquisa compróbase unha vez máis que a dimensión sociodemográfica que mellor e maiormente diferencia á poboación que fai deporte segundo estea ou non federada é o sexo, en tanto que dita característica é irrelevante no caso da pertenza a clubs e outras asociacións deportivas, pois tal como pódese observar coas distribucións porcentuais que se presentan na Táboa 26, son moi similares os resultados na enquisa de 2005 e os da enquisa de 2000.
Táboa 26. Posesión de licenza federativa e práctica en club ou asociación por sexo, 2005-2000
| Ten licenza federativa | Practica nun club ou asociación | |||
|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | |
| Sexo | ||||
| Home | 23 | 26 | 23 | 25 |
| Muller | 6 | 9 | 24 | 26 |
A porcentaxe de homes practicantes que teñen licenza en 2005, o 23%, é case catro veces superior á correspondente porcentaxe de mulleres, o 6%. Diferenza que non se observa na pertenza a clubs e outras asociacións, xa que son practicamente iguais as porcentaxes de homes, o 23%, que o de mulleres, o 24%.
Ademais, obsérvanse unhas diferenzas entre os resultados de 2005 e os de 2000 que son moi interesantes pois contribúen a reforzar a tendencia xa rexistrada dunha maior incorporación das mulleres á práctica deportiva recreativa, e do seu afastamento do deporte federado e competitivo. En efecto, e tal como aparece nos resultados presentados na Táboa 26, a proporción de mulleres practicantes con licenza federativa diminuíu en tres unidades porcentuais, o 6% en 2005 fronte ao 9% en 2000, en tanto que é catro veces superior a porcentaxe das mulleres que practican nun club ou outra asociación, o 24%. Porcentaxe este último que é mesmo superior nunha unidade porcentual ao de homes, o 23%. O feito de que moitas das mulleres váianse incorporando á práctica deportiva a través da gran variedade de ximnasias da forma, orientadas á saúde e á recreación, nos correspondentes centros deportivos, explica esta diferenza entre a cultura deportiva de homes e a das mulleres.
5.1.1. A práctica deportiva individual e grupal de deporte
En anteriores enquisas tivemos ocasión de comprobar que unha boa parte dos que fan deporte realízano en compañía doutros practicantes, aínda que polos resultados que acabamos de analizar, a gran maioría dos que practican con outros, do mesmo xeito que os que o fan de forma individualizada, fan deporte de maneira informal. Os resultados que se presentan na Táboa 27 permiten acoutar empíricamente a distribución destas formas de facer deporte e constatar que se trata dun trazo do sistema deportivo español que apenas variou nos últimos anos.
Táboa 27. Con quen adoitan facer deporte os que practican, 2005-2000
| Con quen fai deporte? | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Cun grupo de amigos/as | 51 | 52 |
| A maior parte das veces só | 25 | 23 |
| Depende, unhas veces só e outras en grupo | 11 | 10 |
| Con algún membro da familia | 7 | 6 |
| Cun grupo de compañeiros de estudos ou traballo | 6 | 8 |
| -3.094 | -1.840 |
Practicamente a metade dos que fan deporte, o 51%, adoitan facelo acompañados doutras persoas amigas, porcentaxe similar ao rexistrado en 2000, o 52%, o que pon de manifesto a estabilidade desta forma maioritaria e amigable de practicar deporte.
A este amplo segmento dos que practican cun grupo de amigos, hai que engadir outros dous pequenos segmentos de practicantes: os que adoitan facer deporte con outros compañeiros de traballo ou de estudos, o 8%, e aqueloutros que fan deporte en compañía dalgún membro da familia, o 6%.
O segmento dos que fan deporte a maior parte das veces en solitario, o 23%, incrementouse en seis unidades porcentuais en relación á enquisa de 2000, aínda que diminuíu a porcentaxe dos que fan deporte unhas veces sós e outras veces en grupo, o 10%, oito unidades porcentuais menos que na enquisa anterior, polo que se sumamos ambas as porcentaxes delimitan un segmento de poboación que variou pouco no últimos cinco anos, o 33% en 2005 e o 35% en 2000.
Esta variedade de formas de facer deporte distribúese entre a poboación gardando pautas de relación que reflicten o carácter sociocultural dos hábitos deportivos. Para acoutar empíricamente esta diversidade de formas de facer deporte, analizaremos cada unha delas en función das características sociodemográficas que teñen unha maior influencia na configuración dos estilos de práctica deportiva, como son o sexo, a idade, o lugar de residencia e o nivel de estudos. Co fin de lograr unha maior economía de descrición, seleccionaremos os valores de cada variable que representan a maior e menor presenza, respectivamente, na correspondente forma de facer deporte:
Táboa 28. Diversas formas de facer deporte segundo características sociodemográficas, 2005
| Con quen fai deporte | ||||
|---|---|---|---|---|
| Características sociodemográficas | ||||
| Só | Con amigos | Con compañeiros | Con familia | |
| Sexo: | ||||
| Home | 23 | 56 | 6 | 5 |
| Muller | 28 | 44 | 6 | 10 |
| Idade: | ||||
| 15-24 | 13 | 63 | 13 | 3 |
| 25-44 | 28 | 48 | 4 | 7 |
| 45-54 | 27 | 44 | 4 | 12 |
| 55 e + | 33 | 45 | 2 | 10 |
| Tamaño de hábitat: | ||||
| -2.000 | 16 | 67 | 4 | 5 |
| 100-400.000 | 27 | 47 | 6 | 7 |
| 1.000.000 | 32 | 45 | 4 | 7 |
| Nivel de estudos: | ||||
| Primaria | 19 | 59 | 8 | 6 |
| Secundaria/FP | 26 | 50 | 5 | 7 |
| Superiores | 31 | 40 | 4 | 7 |
Os resultados que se presentan na Táboa 28 permiten trazar o perfil modal, isto é, máis frecuente, dos integrantes das diversas formas de facer deporte, perfís que quedan descritos do seguinte modo:
- Perfil modal dos que adoitan facer deporte sós: home ou muller, con idade superior aos 25 anos, residente en medianas e grandes cidades e con niveis de estudos secundarios ou universitarios.
- Perfil modal dos que adoitan facer deporte con amigos: home, mozo de 15 a 24 anos, residente en pequenos ou medianos pobos rurais con niveis de estudos primarios ou secundarios.
- Perfil modal dos que adoitan facer deporte con compañeiros de traballo ou estudos: home ou muller, moza de 15 a 24 anos, residente en cidades de tamaño medio e con estudos primarios ou secundarios.
- Perfil modal dos que adoitan facer deporte con familiares: muller, con idade superior a 44 anos, residente en medianas ou grandes cidades e con estudos medios ou superiores.
Deste conxunto de perfís modais cabe destacar os seguintes trazos: as mulleres tenden a practicar deporte con maior frecuencia que os homes con familiares, mentres que os homes fano máis frecuentemente con amigos, en tanto que son os máis novos os que fan deporte con compañeiros de traballo ou sobre todo de estudos. O lugar de residencia tamén inflúe na distribución das formas de facer deporte, de tal maneira que é máis frecuente facer deporte con amigos cando se reside en pobos e cidades de pequeno tamaño, en tanto que abundan máis os que practican en solitario nas grandes cidades, feito este que se pode interpretar como unha manifestación dese “xentío solitario” tan ben descrita polo sociólogo norteamericano David Riessman (1959), ao estudar as formas de vida dos residentes nas grandes cidades americanas.
5.2. A pertenza a un club ou asociación deportiva e a práctica deportiva
Unha vez determinadas empíricamente as diversas formas de facer deporte, pasamos a ocuparnos da análise en sentido estrito dos marcos organizacionales destas prácticas deportivas. Para iso contamos coas respostas dadas á pregunta de se o entrevistado pertence ou pertenceu a algún club ou asociación deportiva cuxo obxectivo principal é o de organizar e facilitar a práctica deportiva. Hai que sinalar que ao puntualizar que se trata de clubs ou asociacións que facilitan a práctica deportiva dos seus asociados, tratouse de que non se produza confusión algunha cos que son socios de clubs cuxa actividade vira principalmente ao redor de equipos profesionais, como ocorre co fútbol ou baloncesto, que participan en ligas orientadas ao espectáculo deportivo e non á práctica deportiva dos seus asociados.
Os resultados obtidos con esta pregunta e que se presentan na Táboa 29, permiten constatar unha vez máis o visto en anteriores enquisas e que foi estudado de maneira específica por outros autores (Heinemann, 1999), como é o feito da limitada experiencia asociativa deportiva da poboación española, xa que é minoritaria a poboación que pertence na actualidade ou a fixo con anterioridade a clubs e outras asociacións deportivas.
Táboa 29. Distribución porcentual dos que pertencen polo menos a algún club, ximnasio ou asociación deportiva orientados á práctica deportiva dos seus asociados, 2005-2000
| Pertence polo menos a un club, ximnasio ou asociación deportivos | ||
|---|---|---|
| 2005 | 2000 | |
| Si pertence | 20 | 16 |
| Pertenceu, agora non | 14 | 16 |
| Nunca pertenceu | 63 | 68 |
| -8.170 | -5.160 |
O 23% dos entrevistados afirma que pertence a unha ou máis asociacións deportivas, o 17% pertenceu no pasado pero na actualidade xa non pertence, en tanto que un maioritario 63% nunca pertenceu a unha asociación deste tipo. Pero tal como pódese observar na Táboa 29, esta distribución porcentual correspondente á enquisa de 2005 presenta unha mellora da taxa de pertenza con respecto ao que sucedía na enquisa de 2000, tendo en conta que se incrementou en catro unidades porcentuais dita taxa, 20% fronte a 16%, e en consecuencia diminuíu a porcentaxe dos que nunca pertenceron, 63% fronte a 68%.
Dado que no cuestionario preguntábase por separado sobre a pertenza ou non a cada un do catro tipos de asociación deportiva que diferenciamos no presente estudo, é de interese coñecer tamén por separado a taxa de pertenza a cada un dos tipos, información que se presenta na Táboa 30.
Táboa 30. Pertenza a un club ou asociación deportiva orientados á práctica deportiva dos seus asociados, 2005-2000
| Tipo de pertenza |
Pertence |
Pertenceu |
Nunca pertenceu |
||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | Total | |
| Socio dun club privado | 9 | 7 | 8 | 7 | 83 | 86 | 100 |
| Ximnasio ou similares | 8 | 3 | 12 | 8 | 80 | 89 | 100 |
| Abonado ou usuario dunha asociación deportiva municipal | 11 | 6 | 10 | 9 | 79 | 85 | 100 |
| Abonado ou usuario dunha asociación deportiva privada | 5 | - | 5 | - | 90 | - | 100 |
O maior número de asociados corresponde aos abonados ou usuarios dunha asociación deportiva de carácter municipal, o 11%, seguido dos que son socios dun club privado, o 9%, os inscritos en ximnasios ou centros deportivos similares, o 8%, e, en último lugar, os abonados ou usuarios de asociacións deportivas de carácter privado, o 5%.
Polo que se refire a os que pertenceron con anterioridade e na actualidade déronse de baixa, a maior porcentaxe corresponde ao dos que estaban inscritos en ximnasios ou similares, o 12%, que son precisamente o tipo de centros deportivos de carácter comercial que rexistra un maior número de altas e baixas. Tamén é relativamente elevado o número dos que estiveron vinculados a centros deportivos de carácter municipal, o 10%, que en certo xeito teñen neste sentido de movemento de altas e baixas un carácter parecido ao dos ximnasios, xa que adoitan realizar unha oferta ampla e variada de actividades deportivas para as que os practicantes se inscriben de maneira selectiva e puntual. As porcentaxes dos que pertenceron a clubs privados, o 8%, ou foron usuarios ou abonados de asociacións privadas, o 5%, son menores que nos dous casos anteriores, xa que neles os movementos de altas e baixas realízanse con menor frecuencia, posto que non dependen tanto de ofertas puntuais de actividades deportivas como máis ben do desexo de integrarse nun club ou asociación que ofrece servizos non só deportivos como tamén outros de carácter social e lúdico.
A consideración das variables sociodemográficas na análise da pertenza a algún do catro tipos de asociacións deportivas que vimos considerando, permite acoutar empíricamente os perfís modais dos socios ou abonados a tales asociacións. Na Táboa 31 preséntanse as distribucións porcentuais destes asociados ou abonados, en función do sexo, idade, tamaño do municipio de residencia, nivel de estudos e posición social.
Táboa 31. Características sociodemográficas da poboación que pertence a clubs privados, ximnasios ou asociacións municipais, 2005
| Características sociodemográficas | % pertence a un... | |||
|---|---|---|---|---|
| Club privado | Ximnasio ou similar | Asociación municipal | Asociación privada | |
| Media española | 9,3 | 8,2 | 11,1 | 5,3 |
| Sexo | ||||
| Homes | 12,5 | 8,4 | 12,5 | 7,5 |
| Mulleres | 6,2 | 8,1 | 9,7 | 3,1 |
| Idade | ||||
| 15-24 ańvos | 11,1 | 15,3 | 17,4 | 6,6 |
| 25-34 ańvos | 10,5 | 12,4 | 12,8 | 5,2 |
| 35-44 ańvos | 10,3 | 8,4 | 11 | 6,5 |
| 45-54 ańvos | 8,2 | 4,4 | 9,5 | 5,8 |
| 55-65 ańvos | 8,3 | 2 | 7,6 | 4,5 |
| Máis de 65 anos | 5,8 | 2,4 | 4,9 | 1,5 |
| Tamaño de municipio | ||||
| Menos de 2.000 | 5,9 | 3,1 | 8,8 | 6,1 |
| 2.000 – 10.000 | 7,1 | 5,4 | 10,8 | 4,2 |
| 10.001 – 50.000 | 9,2 | 7,5 | 11,5 | 4,8 |
| 51.001 – 100.000 | 9,2 | 8,6 | 11,8 | 4,3 |
| 100.001 – 400.000 | 9,8 | 9,5 | 10,6 | 6,3 |
| 400.001 – 1 millón | 11,7 | 12,7 | 10,4 | 6,8 |
| Máis de 1 millón | 13,2 | 11,8 | 12,8 | 5,3 |
| Nivel de estudos | ||||
| Sen estudos | 0,7 | 0,3 | 0,9 | 0,6 |
| Primaria | 6,4 | 4,8 | 8,9 | 3,9 |
| Secundaria | 13,7 | 14,8 | 14,9 | 7,2 |
| Formación Profesional | 11,2 | 12,1 | 12,5 | 7,3 |
| Medios universitarios | 14,5 | 12,4 | 16,8 | 7,2 |
| Superiores | 17,1 | 11,9 | 16,7 | 8,1 |
| Posición social | ||||
| Baixa | 5 | 5,2 | 8,8 | 2,7 |
| Media | 9,8 | 8,9 | 11,4 | 5,7 |
| Alta | 15,3 | 11,4 | 14,1 | 8,4 |
O variable sexo discrimina significativamente aos pertencentes a clubs privados, asociacións municipais e asociacións privadas, no sentido de que os homes case duplican ás mulleres en taxas de pertenza, aínda que non ocorre o mesmo no caso de ximnasios e outros centros comerciais deportivos, xa que neles participan por igual, en termos porcentuais, homes e mulleres.
A variable idade actúa da forma que cabía esperar xa que as taxas de pertenza ao catro tipos de asociacións deportivas presentan dous extremos ben diferenciados, no sentido de que as taxas máximas de pertenza téñenas os máis novos e as taxas mínimas corresponden aos abonados ou asociados de maior idade. Entre ambos os extremos, as taxas de pertenza van decrecendo progresivamente a medida que avanza a idade.
O variable tamaño de municipio de residencia ofrece resultados de particular interese xa que a súa influencia nos clubs deportivos privados, nos ximnasios e outros centros de carácter comercial, é ben diferente da que exerce nos outros dous tipos de asociacións, isto é, as de carácter público municipal e as de carácter privado que non son clubs de socios. E é que os dous primeiros teñen un carácter netamente urbano de tal maneira que as taxas de pertenza a clubs e ximnasios en grandes cidades son notablemente superiores -entre dúas e tres veces-, ás que presentan os pobos de carácter rural e as pequenas cidades. Con todo, a distribución das taxas de pertenza ás asociacións deportivas de carácter público municipal e privadas é máis equilibrada, de tal maneira que as diferenzas porcentuais entre as taxas de pertenza máis elevadas e máis reducidas non superan en ningún caso o tres unidades porcentuais.
O nivel de estudos e a posición social dos entrevistados distribúense da forma que igualmente cabía esperar, xa que a niveis máis altos de ambas as variables rexístranse igualmente as taxas máis altas de pertenza aos diferentes tipos de asociacións deportivas.
Tamén con estas variables rexístranse diferenzas máis ou menos acusadas de pertenza a cada un dos tipos de asociacións, de tal maneira que os clubs privados presentan os perfís máis exclusivos de pertenza dos que teñen posicións sociais e niveis de estudos máis elevados, en tanto que as asociacións deportivas municipais son as máis abertas socialmente aínda que sen chegar a unha distribución completamente igualitaria, como o pon de manifesto o feito de que o diferencial da porcentaxe de pertenza a asociacións de carácter municipal é seis unidades porcentuais inferior entre os que teñen unha posición social baixa e os de posición alta. En todo caso, trátase dunha diferenza menos acusada que no caso dos socios de clubs privados que alcanza o dez unidades porcentuais.
Como resumo dos resultados que se presentan na Táboa 31 e da análise anterior, podemos trazar os seguintes perfís sociodemográficos modais dos pertencentes ao catro tipos de asociacións deportivas:
Perfil modal sociodemográfico dos que pertencen a un...
| Club privado | Ximnasio ou similar | Asociación municipal | Asociación privada |
|---|---|---|---|
| Homes | Homes e mulleres | Homes | Homes |
| 15-44 anos | 15-34 anos | 15-44 anos | 15-65 anos |
| Grandes cidades | Grandes cidades | Cidades todos os tamaños | Pobos e cidades todos os tamaños |
| Estudos secundarios e superiores | Estudos secundarios e superiores | Estudos secundarios e superiores | Estudos primarios e superiores |
| Posición social alta | Posición social alta | Posición social media e alta | Posición social media e alta |
5.2.1. A práctica deportiva e a participación en actividades asociativas
Pola maneira en que se formulou a pregunta referente á pertenza asociativa, insistindo en que se trata de clubs ou facilitadoras da práctica deportiva dos seus asociados, para que desta maneira non se confundise coa pertenza a clubs cuxa actividade vira ao redor dun equipo profesional, a taxa de práctica deportiva dos asociados ten que ser necesariamente alta como así se comproba cos resultados que se presentan na Táboa 32.
Táboa 32. Distribución dos que practican ou non deporte segundo a pertenza a asociacións deportivas, 2005
| Practica deporte | Non practica deporte | |
|---|---|---|
| Club | 18 | 4 |
| Ximnasio | 20 | 1 |
| Asociación municipal | 25 | 3 |
| Asociación privada | 11 | 2 |
| Antes si, agora non | 27 | 23 |
| Nunca | 30 | 71 |
| -3.019 | -5.134 |
A maior parte da poboación que non practica deporte nunca pertenceu a unha asociación deportiva, o 71%, en tanto que se observamos aos que si practican deporte só o 30% deles nunca pertenceron a unha asociación, e outro 27% destes practicantes pertenceron anteriormente a unha asociación pero na actualidade non o fan. Entre os asociados que fan deporte, o grupo máis numeroso, o 25%, pertence a unha asociación municipal, o 20% a un ximnasio ou centro deportivo similar, o 18% a un club e o 11% a unha asociación deportiva privada. Nótese que a suma da columna dos que si practican excede do 100% e iso é debido a que tal como vimos anteriormente, unha parte dos asociados pertence a máis dunha asociación, co que figuran como practicantes en cada unha delas.
Outra forma de apreciar a importancia que ten a afiliación asociativa na práctica deportiva é a que se pode observar nas distribucións de resultados que integran a Táboa 33. Unha táboa cuxa lectura complementa en certo sentido a información que fornece a anterior Táboa 32.
Táboa 33. Distribución dos que pertencen ou non a unha asociación deportiva e practican ou non deporte, 2005-2000
| Practica deporte | Club | Ximnasio | Asociación municipal | Asociación privada | Antes si, agora non | Nunca | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | 2005 | 2000 | |
| Si | 74 | 82 | 89 | 89 | 85 | 85 | 77 | 84 | 41 | 40 | 20 | 20 |
| Non | 26 | 18 | 11 | 11 | 15 | 15 | 23 | 16 | 59 | 60 | 80 | 80 |
De todos os asociados, os que pertencen a un ximnasio ou outro centro comercial presentan a taxa máis elevada de práctica, o 89%, seguidos dos abonados a unha asociación municipal, o 85%, a unha asociación privada, o 77%, e a un club, o 74%. A taxa de práctica deportiva baixa notablemente entre os que deixaron de pertencer, o 41%, e aínda é máis baixa entre os que carecen de experiencia asociativa, só o 20%. En relación aos resultados correspondentes á enquisa de 2000, as distribucións porcentuais son similares ás de 2005, con excepción dos asociados a un club ou unha asociación privada cuxas taxas de prácticas son superiores no 2000. Trátase dun resultado para o que non contamos cunha explicación teoricamente plausible polo que haberá que esperar a realizar novas enquisas para saber se se trata dun feito estrutural ou, simplemente, dunha alteración estatística sen maior relevancia que a que xorde do propio azar ou erro estatístico.
Outro indicador que contribúe a perfilar con maior detalle o marco global do asociacionismo deportivo en España, é o que se interesa por coñecer o grao de participación dos asociados a un club ou asociación deportiva. Como xa sinalamos a este respecto no estudo referir# a a enquisa de 2000 (García Ferrando, 2001a: 174), é evidente que o asociacionismo deportivo, como ocorre con calquera outro tipo de asociacionismo, será tanto máis consistente na medida en que sexa maior a participación dos socios na marcha da asociación, xa que ao tratarse de organizacións voluntarias, o grao de compromiso dos asociados determinará a calidade da vida asociativa que teña lugar no seo do club ou asociación deportiva (Heinemann, 1999: 143).
O estudo en profundidade da participación dos asociados nunha organización deportiva require un traballo de campo e de técnicas observacionales axustadas todas elas ás características que lle son propias, xa que non poden ser idénticas as posibilidades nun club deportivo privado constituído por socios que pagan mensualmente as súas cotas, que, por exemplo, unha asociación vinculada a un servizo deportivo municipal cuxo funcionamento vén determinado, en boa medida, pola lexislación das Administracións locais. Nin que dicir ten que mesmo pode ser formalmente imposible a participación voluntaria nun centro deportivo de carácter comercial, no que os comportamentos dos usuarios axústanse aos criterios de utilidade dos xestores.
Por iso deseñamos a efectos do presente estudo un indicador xenérico que ofrece resultados globais referidos a catro tipos posibles de colaboración: participación regular nas actividades, escasa ou nula participación nas actividades, colabora especialmente na organización de actividades ou na prestación de servizos, ou como membro da xunta directiva. Os resultados obtidos no presente estudo preséntanse na Táboa 34, na que tamén se inclúen os resultados de 2000 para ampliar a perspectiva comparativa.
Táboa 34. Grao de participación dos asociados a un club ou asociación deportiva, 2005-2000
| Grao de participación | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Participa normalmente nas actividades | 45 | 54 |
| Non participa ou participa pouco nas actividades | 39 | 34 |
| Colabora especialmente organizando actividades ou prestando servizos | 5 | 7 |
| É dirixente do club ou asociación | 2 | 4 |
| Non contesta | 9 | -- |
| -2.139 | -805 |
O grupo máis numeroso, o 45%, participa normalmente nas actividades que son propias do club ou asociación, en tanto que un grupo un pouco máis reducido, o 39%, recoñece a súa escasa ou nula participación. En consecuencia, son minoritarios os asociados que están implicados con maior intensidade no funcionamento cotián da organización deportiva, xa que só o 5% colabora especialmente na organización de actividades ou prestación de servizos, e un escaso 2% recoñece que ocupa un posto como dirixente. En relación aos resultados do estudo de 2000 non se observan cambios significativos aínda que as cifras aparecen distintas, tendo en conta que neste estudo non se produciron faltas de resposta en tanto que no estudo de 2005 produciuse un 9% de falta de resposta, categoría de “non contesta”, o que altera a distribución porcentual. Pero facendo abstracción desta alteración estatística, ambas as distribucións porcentuais son similares, o que reflicte a estabilidade das diferentes formas de participación da poboación nas asociacións deportivas.
5.2.2. Distribución do asociacionismo deportivo nas diferentes Comunidades Autónomas
Dada a forte asociación que existe entre práctica deportiva e pertenza a unha asociación de carácter deportivo, cabe esperar que nas Comunidades Autónomas cun nivel máis alto de práctica deportiva, exista tamén un maior grao de asociacionismo deportivo que o que existe nas Comunidades Autónomas de menor nivel de práctica deportiva. E así é en efecto, xa que tal como obsérvase na Táboa 35, o ordenamento das diferentes Comunidades Autónomas segundo a porcentaxe de residentes que pertencen a unha asociación deportiva, é moi similar á correspondente ordenación segundo a porcentaxe de practicantes de deporte que se presenta na Táboa 14 do capítulo terceiro.
Táboa 35. Distribución da poboación segundo a súa pertenza ou non a un club ou asociación deportiva, segundo Comunidade Autónoma de residencia, 2005
| Comunidade Autónoma | Pertence | Non pertence |
|---|---|---|
| Navarra | 42,3 | 57,7 |
| Cataluña | 35,5 | 64,5 |
| Madrid | 32,8 | 67,3 |
| País Vasco | 30,2 | 69,8 |
| Aragón | 29,7 | 70,3 |
| Rioxa | 29,1 | 70,9 |
| Baleares | 29,1 | 70,9 |
| Asturias | 27,1 | 72,9 |
| Comunidade Valenciana | 24,5 | 75,5 |
| Canarias | 22,9 | 77,1 |
| Cantabria | 21,7 | 78,3 |
| Castela-León | 21,4 | 78,6 |
| Andalucía | 20,1 | 79,9 |
| Galicia | 20 | 80 |
| Castela-a Mancha | 18,6 | 81,4 |
| Murcia | 18 | 82 |
| Estremadura | 12,6 | 87,4 |
| Total nacional | 26,1 | 73,8 |
A Comunidade con maior porcentaxe de asociacionismo deportivo é Navarra, co 42,3% de residentes que pertencen a algún tipo de club, asociación ou centro deportivos, e o mesmo ocorre coa práctica deportiva cuxo ordenamento tamén encabeza Navarra co 45% de practicantes (ver Táboa 14). O extremo oposto de ambos os ordenamentos ocúpaos Estremadura, co 12,6% de asociacionismo e o 29% de práctica deportiva, o que pon de manifesto que o diferencial entre as dúas Comunidades Autónomas que ocupan, respectivamente, o lugar máis alto e o máis baixo de ambas as ordenacións é maior na dimensión asociacionismo que na de práctica, o 29,7% na primeira e o 16% na segunda.
Dado que os diferenciais de práctica e asociacionismo son tamén elevados no resto do quince Comunidades Autónomas -en tal sentido Navarra parece ser a única excepción xa que o seu diferencial de porcentaxe de práctica e asociacionismo non chega ao 3%-, e, sobre todo, é máis acusado as Comunidades con valores de prácticas e de asociacionismo por baixo da media nacional, cabe supor que para que exista un asociacionismo forte é necesario en primeiro lugar que se incremente por encima dun certo nivel mínimo a práctica deportiva, xa que se esta non é elevada o asociacionismo que lle subxace tende a ser tamén débil.
Outra similitude entre a ordenación autonómica de práctica deportiva e de asociacionismo aparece cando se compara o número de Comunidades que teñen taxas por encima e por baixo das correspondentes medias nacionais. No caso da segunda das ordenacións, son oito as Comunidades con valores de asociacionismo superiores á media nacional que é 26,1% (Navarra, Cataluña, Madrid, País Vasco, Aragón, Rioxa, Baleares e Asturias), en tanto que ascenden a nove as que teñen valores por baixo de dita media (Comunidade Valenciana, Canarias, Cantabria, Castela-León, Andalucía, Galicia, Castela-A Mancha, Murcia e Estremadura). Na ordenación segundo taxas de práctica deportiva son igualmente oito as Comunidades con valores superiores ou do mesma orde que a media nacional, e nove as que teñen valores por baixo de dita media. No gráfico 9 ofrécese unha panorámica de conxunto do ordenamento das Comunidades Autónomas que visualiza adecuadamente as distribucións porcentuais que acabamos de analizar.
Gráfico 9. Pertenza a clubs ou asociacións deportivas segundo Comunidade Autónoma de residencia, 2005
Ademais, as taxas altas de asociacionismo deportivo van acompañadas dunha característica de fortaleza do devandito asociacionismo, xa que nas Comunidades Autónomas con valores máis altos de asociacionismo son, en termos relativos, aínda máis elevadas as taxas de socios ou abonados que pertencen a máis dunha asociación, en tanto que nas Comunidades coas taxas máis baixas de asociacionismo en xeral, son notablemente máis baixas as taxas dos que pertencen a máis dunha asociación, tal como de comproba cos resultados que se presentan na Táboa 36.
Táboa 36. Porcentaxe de poboación que pertence a un club ou máis asociacións deportivas segundo Comunidade Autónoma de residencia, 2005
| Comunidade Autónoma | Pertence a un | Pertence a máis dun |
|---|---|---|
| Navarra | 29,7 | 12,6 |
| Cataluña | 26,9 | 8,6 |
| Madrid | 24,6 | 8,2 |
| País Vasco | 24,4 | 5,8 |
| Aragón | 24,1 | 5,6 |
| Rioxa | 23,6 | 5,5 |
| Baleares | 20,3 | 8,8 |
| Asturias | 19 | 8,1 |
| Comunidade Valenciana | 18,9 | 5,6 |
| Canarias | 18,8 | 4,1 |
| Cantabria | 17,9 | 3,8 |
| Castela-León | 17,2 | 4,2 |
| Andalucía | 15,9 | 4,2 |
| Galicia | 16,4 | 3,6 |
| Castela-a Mancha | 14,1 | 4,5 |
| Murcia | 16,3 | 1,7 |
| Estremadura | 11,6 | 1 |
| Total nacional | 20,3 | 5,8 |
En efecto, se do mesmo xeito que fixemos anteriormente fixámonos nas dúas Comunidades con valores extremos, obsérvase que o 30% aproximadamente dos asociados en Navarra pertencen a máis dunha asociación deportiva, mentres que en Estremadura só o 8% dos asociados pertence a máis dunha asociación deportiva. E de novo obsérvase que nas Comunidades con valores de asociacionismo por encima da correspondente media nacional, os valores de asociados que pertencen a máis dunha asociación son notablemente máis altos, en termos relativos, que no caso das Comunidades con valores de asociacionismo por baixo da media nacional.
Outra ordenación das Comunidades Autónomas que é de interese para coñecer con maior detalle a estrutura do asociacionismo deportivo en cada unha delas, é a que se presenta na Táboa 37. Nesta táboa detállanse as porcentaxes de poboación que pertencen ao catro tipos de asociacións que vimos considerando neste traballo, isto é, club deportivo privado, ximnasio ou centro deportivo similar, asociación deportiva municipal e asociación deportiva privada.
Táboa 37. Porcentaxe de poboación que pertence ao catro tipos de clubs ou asociacións deportivas segundo Comunidade Autónoma de residencia, 2005
| Comunidade Autónoma | Club privado | Ximnasio ou similar | Asociación municipal | Asociación privada |
|---|---|---|---|---|
| Andalucía | 7,1 | 8 | 6,6 | 3,3 |
| Aragón | 10,5 | 6,1 | 12,8 | 6,8 |
| Asturias | 9,4 | 7,9 | 14,8 | 7,4 |
| Baleares | 12,9 | 10,5 | 11,6 | 7,1 |
| Canarias | 7,2 | 8,4 | 8,2 | 4,1 |
| Cantabria | 5 | 10,7 | 6,7 | 3,7 |
| Castela-A Mancha | 8 | 4,9 | 7,7 | 4 |
| Castela-León | 6,4 | 6,7 | 9,3 | 3,8 |
| Cataluña | 14,4 | 10,4 | 15,8 | 6,6 |
| Comunidade Valenciana | 8,8 | 8,7 | 10,4 | 4,2 |
| Estremadura | 2,7 | 3,4 | 4,7 | 2,7 |
| Galicia | 6,8 | 4,9 | 8,3 | 5,3 |
| Madrid | 11,6 | 11,2 | 13,1 | 7,8 |
| Murcia | 7,8 | 5,1 | 5,1 | 2,3 |
| Navarra | 13 | 7,2 | 21,2 | 16,8 |
| País Vasco | 7,3 | 5,5 | 20,1 | 4,5 |
| Rioxa | 10 | 8,6 | 13,6 | 5,4 |
| Total nacional | 9,3 | 8,2 | 11,1 | 5,3 |
Unha forma suxestiva de analizar os resultados da Táboa 37 consiste en sinalar as Comunidades Autónomas que presentan as taxas máis elevadas de asociacións en cada un do catro tipos, que son Cataluña en clubs deportivos privados, o 14,4%, Madrid en ximnasios e outros centros deportivos comerciais, o 11,2%, e Navarra, que presenta as porcentaxes máis elevadas de asociacionismo municipal, o 21,2%, e o de asociacionismo privado, o 16,8%.
Outra lectura interesante dos resultados da Táboa 37 consiste en destacar as Comunidades que presentan valores por encima da correspondente media nacional. En clubs privados son sete -Aragón, Asturias, Baleares, Cataluña, Madrid, Navarra e Rioxa-; en ximnasios son tamén sete -Baleares, Canarias, Cantabria, Cataluña, Comunidade Valenciana, Madrid e Rioxa-; en asociacións municipais son oito -Aragón, Asturias, Baleares, Cataluña, Madrid, Navarra, País Vasco e Rioxa-; e en asociacións privadas son tamén oito -Aragón, Asturias, Baleares, Cataluña, Galicia, Madrid, Navarra e Rioxa.
En consecuencia, só tres Comunidades, Baleares, Cataluña e Madrid presentan valores por encima da media nacional en cada un do catro tipos de asociacionismo deportivo considerados. Navarra, que é a Comunidade coa taxa global de asociacionismo deportivo máis elevada, só está por encima da media nacional en clubs privados, asociacións municipais e privadas, mentres que en ximnasios atópase por baixo, o que non deixa de ser unha manifestación máis da gran variabilidade que presenta o asociacionismo deportivo en cada Comunidade Autónoma.
5.3. Motivos de pertenza a clubs e outras asociacións deportivas
Na enquisa correspondente ao ano 2000 introducíronse por primeira vez indicadores relacionados cos motivos que conducen a pertencer ou non pertencer a unha asociación deportiva, ou, no seu caso, a abandonar a súa pertenza. Trátase dunha dimensión do comportamento social e deportivo que reviste moito interese, tendo en conta que a práctica deportiva nun marco asociativo é, en principio, máis desexable que a práctica individualista e informal, xa que a pertenza a un club ou outro tipo de asociación deportiva tende a favorecer a continuidade, estabilidade e maior calidade da propia práctica deportiva na súa dimensión de execución física deportiva, á vez que reforza a pertenza a redes sociais de practicantes que favorecen a participación e integración social.
Ao incluír de novo as preguntas utilizadas na enquisa anterior, os resultados obtidos no presente traballo van permitir coñecer o grao de continuidade ou cambio dos motivos citados con maior frecuencia. As distribucións porcentuais que se presentan na Táboa 38 pon de manifesto o elevado grao de continuidade da maior parte dos motivos sinalados, con excepción do motivo máis citado na presente enquisa, que adquire un carácter destacado que non tiña na enquisa anterior.
Táboa 38. Motivos máis importantes polos que se fixo membro dun club ou asociación deportiva, 2005-2000
| Motivos da asociación | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| É a mellor maneira de facer deporte con regularidade | 45 | 36 |
| Ensínanche a practicar deporte correctamente conforme ás técnicas e as normas “adecuadas” | 37 | 39 |
| Permíteme ter acceso de boa gana instalacións | 34 | 26 |
| Podes relacionarche con moitas persoas | 29 | 29 |
| Alí encontro aos amigos | 24 | 22 |
| Nel podo practicar con seriedade o deporte que me interesa | 19 | 22 |
| Gústame a organización que existe no club | 10 | 11 |
| O meu pai ou a miña nai pertencen a el (ou pertencían) | 5 | 5 |
| Outros motivos | 8 | 7 |
| -1.971 | -805 |
Un pouco menos da metade dos que pertencen a unha asociación deportiva, o 45%, sinala que dita pertenza “é a mellor maneira de facer deporte con regularidade”, o que representa un incremento de nove unidades porcentuais con respecto aos entrevistados que citaban leste mesmo motivo na enquisa anterior, o 36%. Dado que o resto dos motivos citados presentan, como veremos seguidamente, variacións considerablemente máis reducidas, haberá que buscar a posible causa deste cambio.
Entendemos que esta causa se atopa relacionada cos propios cambios que están a ter lugar nos hábitos de lecer e tempo libre na actual fase de modernidade avanzada. Uns cambios que tal como puidemos comprobar coas análises presentadas no capítulo 2, están a conducir a que cada vez sexa máis difícil acoutar un espazo social para a práctica deportiva, dada a inflación da oferta de novas e variadas actividades de lecer, coa consecuente dificultade de lograr a fidelización dunha actividade en concreto, neste caso a práctica deportiva. Así pois, neste contexto de competencia por darlle continuidade a calquera actividade de lecer, a pertenza como socio, abonado ou usuario a unha asociación deportiva, favorece dita continuidade e fidelidade, que é o que sinala en primeiro lugar o 45% dos que fan deporte nun marco asociativo.
O resto dos motivos sinalados teñen case todos eles un carácter instrumental, ben de orde estritamente físico deportivo -“ensínanche a practicar deporte correctamente conforme ás técnicas e as normas adecuadas”, o 37%; “permíteme ter acceso de boa gana instalacións”, o 34%; “nel podo practicar con seriedade o deporte que me interesa”, o 19%; “gústame a organización que existe no club”, o 10%-, ou ben favorecedor da sociabilidad -“podes relacionarche con moitas persoas”, o 29%; “alí encontro aos amigos”, o 24%. Dada a escasa tradición do asociacionismo deportivo en España, non sorprende que sexa moi reducido, o 5%, a porcentaxe dos que sinalan os antecedentes familiares, “o meu pai ou a miña nai pertencen (ou pertenceron) ao club (ou outra asociación)”. Outros motivos distintos dos anteriores foron citados -a pregunta que se formulou aos entrevistados tiña carácter aberto-, pero todos eles respondían a situacións persoais específicas non reducibles a categorías sociais, e por tanto minoritarios xa que a suma de todos eles só alcanzou o 8%. O que á súa vez pon de manifesto que os motivos anteriormente analizados son os que conducen maioritariamente a adherirse a un club ou outra asociación deportiva.
Nótese unha vez máis a similitude desta distribución de porcentaxes con respecto á rexistrada na enquisa de 2000, tal como móstrase na Táboa 38, con excepción do notable incremento dos que destacan a regularidade de práctica deportiva que é favorecida pola pertenza a unha asociación, circunstancia esta que entendemos reflicte os cambios estruturais que están a ter lugar na estrutura da oferta de actividades de lecer, que aconsellan a pertenza a unha asociación como unha boa forma, quizais a forma óptima, de facer deporte cunha certa continuidade.
5.3.1. Motivos de abandono e de non pertenza a asociacións deportivas
Anteriormente tivemos ocasión de comprobar que un grupo de poboación, o 17% (ver Táboa 29), recoñecía pertencer no pasado a unha asociación deportiva pero que na actualidade xa non estaba asociado. De igual modo que fixemos na enquisa de 2000 consideramos de interese no presente estudo preguntar polos motivos do abandono, motivos que tal como obsérvase na Táboa 39 teñen na falta de tempo libre a mención máis frecuente do mesmo xeito que ocorreu na enquisa de 2000.
Táboa 39. Motivos polos que abandonou a pertenza a un club ou asociación deportiva, 2005-2000
| Motivos de abandono | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Quitábame tempo no meu traballo | 30 | 32 |
| Perdíase moito tempo | 21 | 16 |
| Por problemas de saúde e/ou idade (*) | 16 | -- |
| Era demasiado caro | 13 | 8 |
| Quitábame tempo nos meus estudos | 12 | 18 |
| Cambiei de lugar de residencia | 12 | 16 |
| As actividades non tiñan interese para min | 7 | 5 |
| Non podía facer o deporte que me gusta | 3 | 4 |
| Non me gustaban os directivos | 2 | 5 |
| Non me gustaban os socios | 1 | 2 |
| Outros motivos | 23 | 25 |
|
|
-1.724 | -816 |
(*) Este ítem non se incluíu na enquisa de 2005
O factor dispoñibilidade de tempo libre subxace no 63% das respostas, porcentaxe que resulta de sumar o 30% dos entrevistados que afirman que abandonou a asociación deportiva “porque me quitaba tempo no meu traballo”, o 21% dos que sinalan que “se perdía moito tempo”, e o 12% que mencionan que “me quitaba tempo nos meus estudos”. Trátase de tres motivos que alcanzaron unha porcentaxe similar na enquisa de 2000, o 66%, o que revela que se trata dun trazo estrutural da competencia a que está sometida a oferta deportiva organizada pola escaseza de tempo libre que teñen segmentos amplos de poboación, e nun contexto de continuo crecemento e diversificación de actividades de lecer como xa tivemos ocasión de analizar no capítulo 2 deste traballo. Esta escaseza de tempo libre é a que converte á localización e horarios das asociacións deportivas en determinantes da súa capacidade de atraer asociados -clientes-, pois especialmente nas medianas e grandes cidades son altamente valoradas a súa localización e a flexibilidade de horarios.
O resto dos motivos citados son moi variados como corresponde á complexidade de decisións e motivacións que subxacen en primeiro lugar na decisión de practicar deporte, e, en segundo lugar, de levalo a cabo nun marco asociativo. Dos motivos non relacionados directamente coa dispoñibilidade de tempo libre, os máis citados son os seguintes: por problemas de saúde e/ou idade, o 16%; o custo do servizo -“era demasiado caro”-, o 13%; cambio de residencia, o 12%; oferta de actividades carentes de interese, o 7%; non poder practicar o deporte que gustaba, o 3%; estar a contragusto con directivos, o 2%, ou co resto dos asociados, o1%. Ademais destes motivos cítanse outros, moi específicos e persoais, cuxa suma alcanza o 23%.
Tal como pode comprobarse co conxunto de resultados que se presentan na Táboa 39, as distribucións porcentuais dos motivos de abandono son moi similares na súa ordenación nas dúas enquisas que vimos comparando, o que pon de manifesto o carácter estrutural duns motivos, que á súa vez, adoitan conducir ao abandono, temporal ou definitivo, da práctica deportiva.
Un último aspecto do asociacionismo deportivo cuxo estudo iniciamos na enquisa de 2000, e polo que nos interesamos de novo no presente estudo, é o que se refire a a dispoñibilidade e apetencia do amplo segmento de poboación que nunca estivo vinculada a unha asociación deportiva, a facelo no futuro. Os resultados que se presentan na Táboa 40 pon de manifesto que aínda existe un amplo potencial en España para ampliar o asociacionismo deportivo.
Táboa 40. Poboación que non pertencendo nunca a un club ou asociación deportiva, gustaríalle ou non pertencer a algún, 2005-2000
| Gustaríalle pertencer | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Si | 21 | 24 |
| Non | 75 | 73 |
| Non contesta | 5 | 3 |
| -4.565 | -3.476 |
Un pouco máis do 20% dos que nunca pertenceron a unha asociación deportiva manifestan a súa predisposición a facelo, pois recoñecen que lles gustaría pertencer a algún club ou outro tipo de asociación deportiva. En cambio, o 75% dos que nunca pertenceron a unha asociación deportiva non parecen dispostos a integrarse nalgunha delas porque non lles gusta. Trátase, como se comproba cos resultados que se presentan na Táboa 40, dunha distribución porcentual entre os que si lles gustaría asociarse ou non facelo similar á atopada na enquisa 2000, o que é un indicador máis do percorrido que aínda ten o asociacionismo deportivo en España.
Preguntados os que manifestan que non lles gustaría asociarse polos dous motivos principais desta predisposición, un amplo grupo que alcanza o 65% sinala que non o considera necesario, e outro 27% afirma que non lle gusta estar asociado (ver Táboa 41).
Táboa 41. Motivos polos que non lle gustaría asociarse, 2005-2000
| Motivos polos que non lle gustaría asociarse | 2005 | 2000 |
|---|---|---|
| Non o considera necesario | 65 | 55 |
| Non lle gusta estar asociado | 27 | 33 |
| Gústalle a independencia, facer deporte pola súa conta | 8 | 9 |
| Os horarios non son compatibles coa súa actividade | 6 | 8 |
| Os que coñece son caros | 4 | 5 |
| Non lle convencen os que hai | 2 | 2 |
| Pola idade | 2 | 3 |
| Os deportes que lle gustan non se poden practicar nos clubs | 3 | 1 |
| Outra razón | 6 | 3 |
| -3.364 | -2.465 |
Pola rotundidade e simplicidade de ambas as respostas, cunha importancia numérica similar á enquisa de 2000, non parece que este gran segmento de poboación constitúa un mercado potencial de usuarios de clubs e outras organizacións deportivas, aínda que si o poden ser os grupos máis reducidos de poboación que responderon que os horarios non son compatibles coa súa actividade, o 6%, os clubs e asociacións que coñece son caros, o 4%, os deportes que lle gustan non se poden practicar neles, o 3%, ou que non lle convencen os que hai, o 2%. Trátase, considerados en conxunto, dun segmento de poboación do 15% que está predisposto a saciarse se as condicións da oferta organizacional aproximásese e adaptase mellor ás súas preferencias e necesidades persoais. En cambio, tampouco poden ser clientes potenciais dunha asociación deportiva os que sinalan que na práctica do deporte gústalles a independencia, isto é, facer deporte pola súa conta, o 8%. Trátase dunha distribución de respostas moi similar á obtida na enquisa de 2000, como se comproba cos resultados que se presentan tamén na Táboa 41.
Desta maneira complétase este capítulo que máis aló do seu estrito valor sociográfico e deportivo, ofrece unha información que pode ser útil na planificación de instalacións deportivas e na xestión dos diferentes modelos de asociacións deportivas, de carácter público ou privado, que se poden organizar en base a tales instalacións.