Comisión Estatal contra a Violencia, o Racismo, a Xenofobia e a Intolerancia no Deporte
La creación da Comisión Nacional Contra a Violencia nos Espectáculos Deportivos, incluída na anterior Lei do Deporte (10/1990), enmárcase dentro dos compromisos internacionais adquiridos por España. Concretamente, tras subscribir o «Convenio Europeo sobre a violencia e irrupcións de espectadores con motivo de manifestacións deportivas, e especialmente partidos de fútbol», aprobado en Estrasburgo en 1985. La Comisión é un expoñente destacado das medidas de coordinación interna previstas neste convenio.
Posteriormente, aprobouse o Real Decreto 75/1992, do 31 de xaneiro, que regula a composición, organización e normas de funcionamento da Comisión e que proporcionou o marco xurídico no que este órgano veu operando.
A denominación actual da Comisión foille conferida polo artigo 20 da Lei 19/2007, do 11 de xullo, contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
Dicha Ley presentaba como novidade a ampliación do seu ámbito material de actuación, que se estende á erradicación do racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
El Real Decreto 203/2010 adapta o réxime normativo da Comisión á súa actual denominación, incluíndo algunhas novidades puntuais. Nesta liña, pormenorizouse a estrutura orgánica da Comisión para adecuar a súa normativa reguladora á realidade práctica. Por exemplo, concédese carta de natureza á Comisión Permanente, que aparece expresamente regulada por primeira vez e que viña actuando como Subcomisión de Informes e Infraestruturas.
A Comisión Permanente
A Comisión Permanente é un órgano central no funcionamento ordinario da Comisión, sobre o que recae un gran peso executivo.
Se reúne con intensa periodicidade -unha vez cada dúas semanas- para analizar os acontecementos máis recentes e formular, no seu caso, propostas de apertura de expedientes sancionadores cando considera que os feitos analizados son constitutivos de infracción, así como para propor os encontros deportivos que deben ser cualificados de alto risco.
Junto a estas funcións, o real decreto confire á Comisión a lexitimidade para interpor recursos ante o Tribunal Administrativo do Deporte contra os actos ditados nesta materia polas federacións deportivas, atribuíndo á Comisión a facultade para recorrer os actos adoptados por calquera instancia disciplinaria federativa sen necesidade de esgotar a vía deportiva.
Desde a perspectiva de técnica normativa e por razóns de seguridade xurídica, seguiuse a opción consistente en unificar nun novo texto a nova regulación regulamentaria da organización, composición e funcionamento da Comisión Estatal contra a Violencia, o Racismo, a Xenofobia e a Intolerancia no Deporte.
Por último, a Comisión Permanente aprobou, o 24 de novembro de 2011, o Protocolo de actuación para o restablecemento da normalidade en competicións, probas ou espectáculos deportivos a que refírese o artigo 15.2 da Lei 19/2007, contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
A Lei 39/2022, do 30 de decembro, do Deporte, aprobada o pasado 31 de decembro de 2022, introduce as seguintes modificacións na Lei 19/2007, do 11 de xullo, contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.:
- Se modifica a letra e) do apartado 1 pola disposición final 1.1 da Lei 39/2022, do 30 de decembro. Ref. BOE-A-2022-24430
- Modifícase o apartado 2 pola disposición final 1.2 da Lei 39/2022, do 30 de decembro. Ref. BOE-A-2022-24430
- Modifícase a letra b) do apartado 1 pola disposición final 1.3 da Lei 39/2022, do 30 de decembro. Ref. BOE-A-2022-24430
- Engádese o apartado 4 pola disposición final 1.4 da Lei 39/2022, do 30 de decembro. Ref. BOE-A-2022-24430
- Modifícase pola disposición final 6 da Lei Orgánica 7/2021, do 26 de maio. Ref. BOE-A-2021-8806
ACCEDER Ás NOTAS DE PRENSA DE ANTIVIOLENCIA
Documentación General, memorias e informes
Lexislación vixente sobre violencia en espectáculos deportivos
El punto de partida é a Constitución Española, que contén disposicións que inciden sobre a materia. Por unha banda, hai que aludir ás previsións contidas nos artigos 24 e 25 da Constitución, que consagran principios aplicables ao dereito Administrativo sancionador segundo reiterada xurisprudencia do Tribunal Constitucional.
Por outra banda, ha de terse en conta a orde constitucional de distribución de competencias neste ámbito, establecido polos artigos 148 e 149 da Constitución. Neste sentido, a intervención da Administración do Estado neste campo vén avalada polo artigo 149.1.29, que atribúe á Estado competencia en materia de seguridade pública, tal e como referendou o Tribunal Constitucional na Sentenza do 1 de xuño de 2000 (Nº 148/2000): o Tribunal declara que esta norma ten por obxecto regular a seguridade pública (descartando que se estean regulando materias como deporte e espectáculos deportivos), trazando unha diferenciación entre seguridade pública e policía de espectáculos:
Polo que respecta ao desenvolvemento lexislativo nesta materia, cabe diferenciar entre a normativa aprobada polas Comunidades Autónomas e o Estado central, e dentro desta última, entre a normativa común e a normativa sectorial.
a) La normativa sectorial, especificamente ditada para a regulación da prevención da violencia nos espectáculos deportivos, aparece conformada polas seguintes disposicións:
- Lei 19/2007, do 11 de xullo, contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
- Real Decreto 748/2008, do 9 de maio, polo que se regula a Comisión Estatal contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
- Real Decreto 203/2010, do 26 de febreiro, polo que se aproba o Regulamento de prevención da violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte..
- Orde do 22 de decembro de 1998 pola que se regulan as Unidades de Control Organizativo para a prevención da violencia nos espectáculos deportivos.
b) Normativa común con incidencia na prevención da violencia nos espectáculos deportivos:
-
Lei Orgánica 4/2015, do 30 de marzo, de protección da seguridade cidadá.
- Título IX da Lei 30/1992, do 30 de novembro, de Réxime Xurídico das Administracións Públicas e do Procedemento Administrativo Común; onde se regulan os principios da potestade sancionadora da Administración e aspectos procedimentais de necesario cumprimento.
En cuanto a a lexislación autonómica que incide ou pode incidir sobre a materia, é moi variada, e cabe facer mención Leis do Deporte dalgunhas Comunidades Autónomas e a lexislación aprobada en materia de espectáculos públicos e actividades recreativas, que adoitan conter normas sobre prevención da violencia.
Organización da prevención da violencia en España
Evolución do modelo español
La loita contra a violencia no deporte e nos espectáculos deportivos en España conta cunha dilatada experiencia e dispón de instrumentos normativos. O noso sistema de prevención da violencia asociada ao deporte entroncou co “Convenio Internacional sobre a violencia, seguridade e irrupcións de espectadores con motivo de manifestacións deportivas e, especialmente, partidos de fútbol” (Convenio número 120 do Consello de Europa) de 1985.
En decembro de 2014 aprobouse o texto dun novo Convenio sobre unha formulación integrada de protección, seguridade e atención nos partidos de fútbol e outros acontecementos deportivos (Convenio número 218 do Consello de Europa) feito en Saint-Denis o 3 de xullo de 2016.
Con data 1 de novembro de 2019, este Convenio fornecerá efectos para España coas excepcións que fai o Instrumento de ratificación no relativo a Xibraltar.
La Lei do Deporte adoptou os preceptos do Convenio Europeo de 1985 incluíndo recomendacións e medidas propostas pola Comisión Especial do Senado sobre a violencia nos espectáculos deportivos. Destaca a creación dunha Comisión Nacional contra a Violencia nestes espectáculos e a tipificación das infraccións administrativas relativas ás medidas de seguridade, así como as sancións correspondentes a tales infraccións.
La aparición como forma de violencia, ás veces tolerada, do racismo (asociado coa xenofobia e a intolerancia) provoca a necesidade de adoptar medidas de prevención e de sanción contra actos violentos con motivacións racistas ou xenófobas, e contra comportamentos e actitudes racistas, xenófobas e intolerantes. A finais de 2004 constitúese, a proposta do CSD, un Observatorio da Violencia, o Racismo e a Xenofobia no Deporte, no seo de Comisión Nacional contra a Violencia nos Espectáculos Deportivos.
Posteriormente, o CSD convocou a todos os estamentos do fútbol español para subscribir un Protocolo de Actuacións contra o Racismo, a Xenofobia e a Intolerancia no Fútbol, que se asinou o 18 de marzo de 2005. Nel están detalladas as medidas para intervir nos ámbitos da prevención, o control e a sanción deste tipo de condutas. Este Protocolo e os traballos da Comisión Especial de estudo creada no Senado, culminan coa aprobación da Lei 19/2007, contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
La Lei 19/2007, contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte introduce unha serie de novidades no noso ordenamento xurídico, fundamentalmente: extrae da Lei do Deporte todo o Título dedicado á Prevención da Violencia nos espectáculos deportivos, así como certos aspectos do réxime disciplinario deportivo, coa intención de tratar de maneira uniforme e homoxénea toda a normativa relativa á prevención e represión da violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia asociados ao deporte. Por primeira vez na lexislación española introdúcese unha enumeración de actos e condutas considerados como racistas, xenófobos e intolerantes, diferenciados dos actos ou condutas violentos ou que incitan á violencia no deporte. Como novidade contémplase a comisión destes actos non só no recinto e os seus arredores, senón tamén nos medios de transporte organizados para acudir aos mesmos.
El artigo 1 establece o que se entende por racismo e discriminación racial directa e indirecta: toda distinción, exclusión, restrición ou preferencia baseada en motivos de raza, cor, liñaxe ou orixe nacional ou étnica que teña por obxecto ou por resultado anular ou menoscabar o recoñecemento, goce ou exercicio, en condicións de igualdade, dos dereitos humanos e liberdades fundamentais nas esferas política, económica, social, cultural ou en calquera outra esfera da vida pública.
Esta lei aplícase ás competicións deportivas oficiais de ámbito estatal, que se organicen por entidades deportivas no marco da Lei 10/1990, do 15 de outubro, do Deporte, ou aqueloutras organizadas ou autorizadas polas federacións deportivas españolas. A Lei 19/2007 foi desenvolvida por dous Reais Decretos: El Real Decreto 748/2008, do 9 de maio, polo que se regula a Comisión Estatal contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte, e o Real Decreto 203/2010, do 26 de febreiro, polo que se aproba o Regulamento de prevención da violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte.
A prevención da violencia articúlase ao redor de tres tipos de medidas: organizativas, preventivas e de carácter represivo.
Medidas organizativas: fundamentalmente son medidas que versan sobre a actividade desenvolvida polos Corpos e Forzas de Seguridade, que polo que respecta ao Estado distribúese entre a Dirección Xeral da Policía ou a Dirección Xeral da Garda Civil (segundo a demarcación que teñen asignada) que son os encargados de velar polo mantemento da orde e a seguridade publica nos acontecementos deportivos. Tamén, destaca o papel da Comisión Estatal contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte e do Observatorio da Violencia, o Racismo, a Xenofobia e a Intolerancia no Deporte
- A Oficina Nacional de Deportes, da Dirección Xeral da Policía e da Garda Civil. A Dirección Xeral da Policía conta cunha unidade que coordina e centraliza toda a súa actividade no ámbito da violencia no deporte, denominada Oficina Nacional de Deportes (OND), actuando como punto de ligazón coas policías doutros Estados. A OND coordina a actividade dos Coordinadores de Seguridade aos que corresponde dirixir e supervisar o dispositivo de seguridade de determinados acontecementos deportivos (na práctica, na liga ACB e nas 1ª e 2ª División "A" e "B" de fútbol). A tal fin, o Coordinador de Seguridade, actúa baixo a autoridade dos Delegados ou Subdelegados do Goberno, coordinando a actividade de todos os servizos encargados de velar pola orde e seguridade do evento en cuestión (Policía local, bombeiros, protección civil, seguridade privada do Club ou SAD, etc.).
- A Comisión Estatal contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte. Conocida como “Comisión Antiviolencia”. O seu nome actual procede do artigo 20 da Lei 19/2007, que non modifica substancialmente a configuración da Comisión nin as súas funcións, aínda que se se pormenorizou a súa estrutura orgánica para adecuar a súa normativa reguladora á realidade práctica. O artigo 20 da Lei, foi desenvolvido polo Real Decreto 748/2008, do 9 de maio, polo que se regula a Comisión Estatal. A Comisión é un órgano colexiado encargado da formulación e realización de políticas activas contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia no deporte, aínda que, de todas as súas funcións, as mais coñecidas e de peso executivo son as de propor a incoación de expedientes sancionadores e a declaración dos encontros de alto risco. Está lexitimada para interpor recursos contra os actos e resolucións disciplinarios de calquera órgano ou instancia Federativa, cando estime que non se axustan ao réxime de sancións establecido, ante o Tribunal Adminisrtrativo do Deporte. Estrutúrase en Pleno e a Comisión Permanente. A Comisión permanente reúnese cunha periodicidade, aproximadamente, semanal.
- O Observatorio da Violencia, o Racismo, a Xenofobia e a Intolerancia no Deporte. Grupo de traballo incardinado na Comisión Nacional contra a Violencia nos Espectáculos Deportivos. Concibido para actuacións de estudo e realización de informes.
Medidas preventivas: ditas medidas teñen como obxectivo manter a seguridade cidadá e a orde pública nos espectáculos deportivos con ocasión da celebración de competicións e espectáculos deportivos; fomentar o xogo limpo, a convivencia e a integración nunha sociedade democrática e pluralista, así como os valores humanos que se identifican co deporte” exponse como “investimento” de prazo un pouco máis longo.
De esta forma, faise necesario educar ás xeracións vindeiras para que aprendan a respectarse mutuamente, a convivir en paz.Agora ben, polo que respecta ao caso español, este aspecto debe abordarse desde a premisa de que as competencias en materia de educación e servizos sociais foron asumidas polas Comunidades Autónomas, polo que son competencia delas prográmalos socio-educativos que inciden sobre este ámbito.
Réxime disciplinario deportivo contra a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia. Respetando o ámbito propio da disciplina deportiva, o Título III da Lei 19/2007 recolle os aspectos do réxime disciplinario que inciden sobre a violencia, o racismo, a xenofobia e a intolerancia. Trátase de acoutar todos os ámbitos en que poden darse estas manifestacións, pois estas actitudes no terreo de xogo poden ter repercusión nas bancadas. Quizá sexa interesante resaltar a diferenza entre réxime disciplinario deportivo e réxime sancionador do que se fala despois, xa que a confusión neste punto pode levar a sentimentos de agravio comparativo que son caldo de cultivo de futura violencia. Segundo o preámbulo da Lei do Deporte de 1990, o fenómeno deportivo presenta aspectos diferenciados, realidades diferentes, que requiren tratamentos específicos. Eses tratamentos específicos non son outra cousa que normas ou regras a respectar en cada caso. Convén distinguir, para estes efectos, dous aspectos:
- A actividade deportiva organizada a través de estruturas asociativas (clubs, federacións, ligas, etc..), que implica na súa base unha afiliación ou licenza para a práctica dun deporte e, na súa cúpula, unhas regras asociativas ou de organización.
- O espectáculo deportivo, como fenómeno de masas. Os asistentes ao espectáculo deportivo, os espectadores ou afeccionados no seu sentido máis xeral, a regulación do propio espectáculo deportivo, os organizadores do mesmo, están sometidos, como todos os cidadáns, á potestade sancionadora das Administracións públicas.
Régimen Sancionador. Este réxime sancionador establécese no título segundo da Lei. O seu catro capítulos deste Título afrontan a regulación de infraccións, de sancións, da responsabilidade derivada de determinadas condutas e os seus criterios modificativos, ademais de cuestións competenciais e de procedemento. Dentro das condutas sancionables, aquí dicir que fundamentalmente fan referencia á comisión dos actos violentos e racistas definidos no art. 2 así como ao incumprimento das obrigas dos organizadores de espectáculos deportivos e dos espectadores. Las infraccións re regulan nos artigos 21 a 23, das persoas organizadoras, das persoas espectadoras e doutros suxeitos, e clasifícanse en infraccións moi graves, graves e leves. As sancións regúlanse no artigo 24, e poden ser económicas: a) De 150 a 3.000 euros en caso de infraccións leves. b) De 3.000,01 a 60.000 euros en caso de infraccións graves. c) De 60.000,01 a 650.000 euros, en caso de infraccións moi graves.